اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک (Histrionic Personality Disorder) یکی از اختلالات شخصیت گروه B است. کسانی که دچار این اختلال روانی هستند میخواهند در مرکز توجه باشند. آنها هر کاری میکنند که نگاه دیگران را به خود جلب کنند. برای رسیدن به این هدف آرایش خاص و نامتعارف میکنند. خالکوبیهای عجیب و بیش از اندازه انجام میدهند. لباسهای عجیب میپوشند و رفتارهایی میکنند که نمایشی و تئاترگونه است. شخصیتهای هیستریونیک بسیار هیجانی هستند و تحمل نادیده گرفته شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن از سوی دیگران را ندارند. در صورتی که مورد بیتوجهی قرار گیرند ممکن است به خودشان یا دیگران آسیب بزنند. شخصیتهای هیستریونیک گمان میکنند که رفتارشان با دیگران بسیار دوستانه و از روی مهربانی است اما این یکی از باورهای نادرست آنان است. آنها تشنهٔ قدردانی، توجه و تحریک هیجان دیگران هستند، و برای دستیابی به این هدف دست به اغواگری و تحریک دیگران به ویژه از جنبهٔ جنسی میزنند. شخصیتهای نمایشی با وجود اینکه تحمل مورد انتقاد قرار گرفته شدن را ندارند، به شدت تحت تأثیر دیگران و شرایط هستند به همین خاطر تصمیمهای آنی، غیر منطقی و هیجانی میگیرند.
نشانههای اختلال شخصیت هیستریونیک چنین است:
فرد تقریباً در همهٔ زمینههای زندگی به شدت هیجانی و دنبال جلب توجه دیگران است. این حالت از سالهای پایانی نوجوانی تا پیش از بزرگسالی آغاز شده است؛ این حالت در شرایط گوناگون دیده میشود و حداقل با ۵ مورد از موارد زیر نشان داده میشود:
۱- در شرایطی که فرد مورد توجه دیگران قرار نمیگیرد احساس ناراحتی و کلافگی میکند.
۲- معمولاً رفتار فرد در برابر دیگران تحریک کننده یا از نظر جنسی همراه با اغواگری است.
۳- حالت هیجانی به سرعت دگرگون میشود یا احساسات خود را به صورت سطحی نشان میدهد.
۴- همیشه از ظاهر جسمانی خودش برای جلب توجه دیگران استفاده میکند.
۵- در گفتوگویش به شدت کلیگویی میکند و از بیان جزئیات خودداری میکند.
۶- احساسات و هیجانات خود را به شیوهٔ نمایشی و اغراقآمیز نشان میدهد.
۷- تلقینپذیر است و به آسانی تحت تأثیر دیگران یا شرایط قرار میگیرد.
۸- روابط میانفردی را بیش از آنچه که واقعاً هست صمیمانه میپندارد.
برای رواندرمانی اختلال شخصیت نمایشی روشهای گوناگون مانند رفتاردرمانی شناختی یا CBT، طرحواره درمانی، روانکاوی کاربرد دارند. رواندرمانی از سوی روانشناس انجام میشود و روش درمانی بستگی به رویکرد روانشناس دارد. رفتاردرمانی شناختی پرکاربردترین روش برای درمان هیستریونیک است. این در حالی است که درمان به روش روانکاوی عمیق و تحلیلی است. هدف همهٔ روشهای رواندرمانی برای درمان اختلال شخصیت نمایشی یکسان است. این روشهای درمانی به دنبال این هستند که روابط میانفردی درست را به فرد بیاموزند. به این منظور باید باورهای نادرست فرد را در مورد خودش شناسایی کنند و باورهای درست را جایگزین نمایند؛ هیجانات غیر منطقی فرد را کنترل کنند؛ رفتارهای نادرستی که برای جلب توجه انجام میشود را تغییر دهند و رفتارهای درست را جایگزین آنها کنند.